IMF vạch kịch bản nợ công của Việt Nam

(DVT.vn) - Tỷ lệ nợ công của Việt Nam sẽ giảm dần xuống chỉ còn trên 40% GDP đến năm 2020. Hoạt động trả nợ sẽ tăng khá mạnh.

Phân tích của IMF (Quỹ tiền tệ quốc tế) về tính bền vững nợ của Việt Nam cho thấy, nợ công năm 2009 của Việt Nam tăng mạnh do ảnh hưởng của gói kích cầu của Chính phủ được tiến hành từ năm 2008.

Theo IMF, việc tăng thâm hụt tài khóa đã ảnh hưởng mạnh tới nợ công. Nợ công của Việt Nam dự kiến sẽ chiếm hơn 50% GDP vào năm 2015. Tuy nhiên, trong kịch bản của IMF, mức này sẽ giảm dần và đến mức phù hợp vào năm 2020.

Nguồn: Số liệu của Bộ Tài chính và tính toán của IMF

Kịch bản này dựa trên các giả thiết các yếu tố khác (tốc độ tăng trưởng GDP trung bình, lãi suất trung bình...) không đổi: Tổng nợ có thể tăng lên trên 50% GDP trong năm 2010 nhưng sẽ giảm dưới 50% vào năm 2015 và gánh nặng trả nợ có thể sẽ tăng đến 20% tổng thu ngân sách trong năm 2015 và ổn định sau đó.

Các giả thiết này chỉ có thể đạt được nếu Việt Nam thực hiện các điều chỉnh về cán cân ngân sách sơ cấp (primary balance - *), tăng thu ngân sách không kể dầu mỏ để bù cho thu từ dầu đang giảm và điều chỉnh sớm về chi ngân sách sau gói kích cầu.

Theo đó, thu ngân sách giai đoạn 2010-2020 sẽ giữ ở mức ổn định như mức hiện tại nhưng chi ngân sách sơ cấp từ năm 2010 sẽ giảm dần theo hướng tiệm cận với thu ngân sách trong tương lai.

Nguồn: Số liệu của Bộ Tài chính và tính toán của IMF

Tuy nhiên, theo Tiến sỹ Benedict Bingham - đại diện thường trú cao cấp của IMF tại Việt Nam, những giả định này rất khó đạt được do thu ngân sách của Việt Nam hiện phụ thuộc quá nhiều vào dầu mỏ. Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, bán cổ phiếu ra nước ngoài, chi tiêu ngân sách chưa minh bạch rõ ràng, tỷ giá hối đoái chưa được kiểm soát chặt chẽ.

Theo ông Bingham, cần quan tâm đến cơ cấu nợ. Rất nguy hiểm nếu tỷ lệ nợ nước ngoài trong tổng nợ công cao và chủ yếu là nợ ngắn hạn. Nợ ngầm - các khoản nợ không có bảo lãnh của Nhà nước - cũng gây nguy hại đến nền kinh tế. Như trường hợp của Ucraina năm 2007, nợ của công ty dầu khí quốc gia không được công khai bảo lãnh đã tạo thành áp lực khủng hoảng ngay khi tỷ lệ nợ công ở mức rất thấp, 13% GDP.

Ông Bingham cũng cảnh báo nếu để mất niềm tin thị trường thì khó có được khoản vốn khác. Lần đầu tiên Việt Nam phát hành trái phiếu ngoại tệ ra thế giới đã thu hút được 4,5 tỷ USD, đơn vị hưởng lợi chính là Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam (Vinashin). Tuy nhiên, sự bê bối trong tình hình tài chính của Vinashin hiện nay khiến các đơn vị khác, ví dụ Tập đoàn Điện lực Việt Nam - EVN, khó có thể huy động vốn quốc tế.

Sự cần thiết của một báo cáo nợ công tổng thể nhằm tăng cường tính minh bạch về tài chính công cũng được đề cập tới, nhất là trong bối cảnh hiện nay các tập đoàn kinh tế Việt Nam có cơ cấu phức tạp, chồng lẫn về mặt sở hữu, có cả mô hình ngân hàng trực thuộc tập đoàn.

---

(*) Primary balance - Là những khoản Chính phủ vay hoặc cho vay ròng không bao gồm các khoản thanh toán lãi suất trên khoản nợ chính phủ hợp nhất.

Ngọc Hân