Trà Sen Thăng Long

Trải qua mấy nghìn năm từ khi lá trà được hái và dùng trên mảnh đất Việt, đến thế kỉ XVII đã hình thành một phong cách trà tinh tinh tuý bậc nhất lịch sử: Trà Sen Thăng Long.

Buổi sinh hoạt chuyên đề tháng 3 của Câu lạc bộ Trà Việt, với chuyên đề “Trà Sen người Hà Nội” được tổ chức tại Trà Việt Hiên Quán. Diễn giả, nhà khoa học Vật Lý Trịnh Quang Dũng đã trình bày một cách thuyết phục về Trà Sen Việt Nam.

Ngay khởi đầu buổi chuyên đề, danh từ “Trà Sen của người Hà Nội” đã được đổi thành “Trà sen Thăng Long” để nhấn tới việc Trà Sen đã hình thành từ thời đất Thăng Long còn thịnh trị, và trà sen Hà Nội ngày nay không phản ảnh được hết trà sen thời Thăng Long.

Lịnh sử Trà sen Thăng Long

Những ghi chép về trà ngon bắt đầu có từ thời nhà Đinh, Lý, Trần… với việc cống nạp các loại trà thơm sang Trung Quốc, vì bản thân cây trà cũng là cây của phương Nam, của người Việt, và trà ngon Trung Quốc buổi đầu phải lấy từ những vùng đất của người Việt.

Đến thời nhà Lê với việc các đời Chúa Trịnh cai trị Thăng Long, Trà Sen Thăng Long bắt đầu được nhắc đến, như việc Quốc sư Nguyễn  Hoãn mỗi khi ướp được trà sen  tươi liền cho thiên  lý  mã dâng Trà Sen lên Chúa. Chúa Trịnh rất yêu thích trà Sen và thường chọn sen tại hồ sen nhà quận công  Hồ Đình Chất để ướp trà.

Việc trà sen được chính thức ghi nhận với sự xuất hiện của Chúa Tĩnh Đô Vương Trịnh Sâm – người đặc biệt yêu thích và tôn quý trà sen, người đã miêu tả chỉ tiết việc ướp sen và đã chính thức đưa trà sen bước vào lịch sử không thể nào quên của nó.

Nhưng việc ý nghĩa hơn cả là Trịnh Sâm đã phát triển một lý thuyết uống trà:” Trà Nô” –  lý thuyết uống trà duy nhất được ghi nhận trong lịch sử trà Việt Nam.

Là người văn võ toàn tài, sống trong thời đại thịnh trị của đất nước cùng với các nhân kiệt đất Việt khác như Nguyễn Du, Lê Quý Đôn… Trịnh Sâm thường tự tay pha trà, kể cả tự mới trà các quan trong triều và tự gọi mình là Trà Nô. Và như thế, Người đã trở thành người khai sáng Trà Nô Việt Nam.

Đến thời Nguyễn, Kinh đô được dời về Phú Xuân (Huế) thì Trà Sen vẫn được coi là một báu vật quý giá được mang theo và được các đời Vua Nguyễn nâng niu.

Đặc biệt nhất phải kể đến là vua Tự Đức, Người đã xây Trà Đình trên hồ Tịnh Tâm để thưởng thức Trà Sen do các cung nữ ướp trong các bông sen trên hồ từ tối hôm  trước.

Trà Sen trở thành viên ngọc quý trong nhân cách đất Việt, và được ngưởi đời trân trọng, nâng niu, như cụ Phan Sinh – giám khảo trường Huế, cũng chuyên tự tay ướp lấy trà sen để uống.

Công Thức trà sen Thăng Long

Trà Sen Thăng Long là sự kết hợp kỳ thú của đọt trà Mạn Hảo trên núi cao và bông sen miền đồng bằng đất kinh đô.

Vùng trà Mạn Hảo nổi tiếng là trà ngon, được kể như món quốc hồn quốc túy đất Việt vào thế kỷ 19 – 20, đến nỗi đã đi vào ca dao:

“Làm trai biết đánh tổ tôm

Uống trà Mạn Hảo, ngâm nôm Thúy Kiều”

Trà Mạn Hảo là loại trà vùng Hà Giang- Lai Châu, được đóng gói giấy đỏ có đóng nhãn ở giữa. Đó là loại trà đắt tiền và quý, dành cho nho sỹ quý tộc thời ấy. Thời ấy nổi tiếng có dòng họ Nguyễn Đình chuyên bán trà Mạn Hảo.

Trà Mạn hảo mất dần vào giữa thế kỉ 20, để lại nhiều nuối tiếc.

Sen Hồ Tây là loại sen hương , bông rất to, với hàng trăm cánh, gạo sen to và rất thơm. Trung bình mỗi bông hoa có từ 8g – 10g gạo sen.

Trà Mạn phải để 5 năm mới uớp, cho sợi trà xốp và thấm hương mạnh.

Trong những căn buồng đóng kín, với bí kíp sấy khô, căn than hồng, miệt mài 20 ngày sau mới cho ra đời một mẻ trà sen. Các loại trà sen ngon đến khi pha nước đã trắng mà hương vẫn còn thơm.

Trà Sen Ngày Nay

Hãng trà lâu đời nhất tại Hà Nội là danh trà Chính Thái, đã có từ thế kỉ 18, và vẫn tồn tại đến ngày nay (hơn 200 năm). Sau bao năm thăng trầm cùng thành Thăng Long, đến năm 1990, người con Nguyễn Đình Tuyên mới mở lại tiệm trà của gia đình. Giờ chỉ là một tiệm trà nhỏ.

Ông Nguyễn Đình Tuyên cho biết, trà Sen ngày nay không ướp bằng trà Mạn Hảo nữa mà thay bằng trà Thái Nguyên, vị chát nhiều, chất lượng chỉ bằng 3/10 so vơí trà Sen ngày trước của gia đình.

Ngày nay trà sen cũng chỉ còn lại âm thâm trong lòng những người hoài cổ. Nhưng nó thật sự là dòng trà đặc trưng nhất Việt Nam, là loại trà mà người Trung Quốc phải thèm muốn và người Nhật Bản phải ghen tị.

Ý tưởng Quốc Trà Việt Nam.

Nơi trà Sen Thăng Long đang hồi sinh là ở đâu? Chính là  Trà Việt.

Chúng ta đang xây dựng ý tưởng Quốc Trà Việt Nam với Trà Sen Thăng Long, trà sen Phủ Tây Hồ, viên ngọc kết tinh hàng ngàn năm của lịch sử trà Việt có cơ hội hồi sinh và phát huy ý nghĩa vốn có của nó. Cùng với tinh thần Trà Nô, chắc chắn nó tạo dựng nên tính cách và lối sống của người Việt tương lai.